Wat deed jij op 10 mei 2022? Hoe beleefde jij deze dag en wat herinner je nog van deze dag? Het was de dag van de eerste finale van het Eurovisie Songfestival in Turijn. Hoewel die uitzending aanstond in onze woonkamer, hebben we er niet naar gekeken. 10 mei 2022 was een dag waarop dingen anders zouden worden en tegelijkertijd ook weer niet.
De details van de dag zelf weet ik niet eens meer. Dat is wel bijzonder. Het is alsof de dag alleen maar bestond uit die uren in de avond. Net zoals dat het geval was op 2 oktober 1987 bijvoorbeeld. Dat is een dag waarvan ik me ook bepaalde details kan herinneren. Dat was de dag waarop mijn vader overleed.
Op 10 mei 2022 overleed niemand. In ieder geval niet bij ons. Ongetwijfeld is het een sterfdag geweest van mensen. Of een geboortedag. Dat brengt mij bij de vraag of het een geboortedag was. Was het zo?
Mijn kinderen werden geboren op 15 december 2008 en 18 maart 2011. In beide gevallen heb ik het wonder van de geboorte mogen aanschouwen. Een wonder, dat is het. Een opgave of strijd, dat is het ook. Voor de persoon die het kind ter wereld brengt. In dit geval was dat mijn wederhelft. 32 uur en 24 uur. Een strijd dus.
Hoe zat het dan met 10 mei? Het was geen geboorte. Er zou wel iets veranderen. Tegelijkertijd ook niet. Noem het puzzelstukjes die op zijn plaats vielen. Aan de andere kant was het de spiegel die brak. Was dat erg? Wanneer iets breekt suggereert dat dit erg is.
Eigenlijk was het gewoon de bedoeling dat we de eerste finale zouden bekijken van het Songfestival. De jongste was onder protest naar bed gegaan. Het was niet eerlijk. Dat de uitzending zo laat begon en zij niet op mocht blijven. Niet dat we van plan waren om de oudste de hele uitzending uit te laten zitten overigens. Het was gewoon een schooldag.
De oudste had de middag doorgebracht met een vriendin en mijn wederhelft had van haar moeder een foto ontvangen. Een hele leuke foto. Samen in een cosplay outfit. Twee blije kinderen. Opgewekt vertelde ons kind over het uitstapje naar de plaatselijke middenstand. In dat outfit.
Begrijp me niet verkeerd, het was voor ons geen reden tot paniek. Ons kind was immers enkele jaren geleden duidelijk geweest. Er was gebroken met het binaire systeem. Daarmee zeg ik overigens niet dat dit automatisch zal leiden tot iets anders. Dit kan, hoeft niet. In dit geval gebeurde dat en was het die foto die de aanzet gaf. Ik vroeg verder en ineens kwam het eruit. Alles. De televisie stond aan, de artiesten waren bezig en wij beseften als ouders het niet zo geworden was. Nee, het was zo. De vraag was alleen: hoe lang al. Langzaam ontstond het besef dat in haar geval het al lang speelde en dit niets te maken had met ons of haar nieuwe school. Thuis was veiligheid en op haar nieuwe school, waar ze in 2021 gestart was (middelbare school) was die veiligheid er ook.
De veiligheid was er alleen nooit op de lagere school. Op geen van de drie scholen. Daarmee zeg ik niet dat ze gedwongen werd om een bepaalde identiteit aan te nemen. Het was een proces, een ontwikkeling. Dit alles leidde tot waar we nu uitkwamen. Op 22 mei 2022.
Daar zaten we dan. Met de televisie nog steeds aan op de achtergrond. Geen moment, gek genoeg, hebben we erover nagedacht, om die uit te zetten. Geen van ons drieën. Dat komt omdat dit irrelevant was. Alsof de televisie een soort lamp was, niets meer dan dat.
We lieten haar praten en ze vertelde ons dat ze het aan de ene kant precies wist. Wat ze wilde. Aan de andere kant niet. Over hoe ze ons nodig had. We vroegen haar waarom ze ons niet zelf in vertrouwen genomen had. Nu was de trigger die foto. Was dat bewust zo gedaan, misschien? Ze verzekerde dat het niet zo was. Eigenlijk wisten we dat al.
Was het angst om te vertellen of om ons teleur te stellen? Even was ze stil. Ze knikte. Ik vroeg haar waarom dat dan zo zou zijn. Had ze niet eerder al gebroken met het binaire systeem en hadden we dat volledig geaccepteerd? Het is niet vanuit de gedachte “Oh, kijk ons toch eens, geweldige ouders,” dat we met z’n allen meeliepen in de Pride Walk. Dat was als support. De Pride Vlag en later nog meer vlaggen die we kochten kwamen er omdat we onze steun wilden betuigen. Dat gold niet alleen voor haar. Ook voor haar jongere zusje. Tijdens het opvouwen van de Pride Vlag zei die ineens dat die er niet alleen voor de oudste was, maar ook voor haar. Ook haat steunden we volledig. Bijvoorbeeld door aan te moedigen om bepaalde stappen te zetten of haar te troosten wanneer het meisje aan wie ze haar liefde had verklaard haar had afgewezen. Voor ons als ouders volstrekt normaal.
Toch was er bij de oudste dus angst. Angst voor onze reactie. Onterecht. Natuurlijk, toen ze veertien werd had ik er niet op gerekend dat het zo snel zou gaan. Daarmee bedoel ik: dat een dochter zo snel die leeftijd zou bereiken. Dat is een apart soort humor, denk ik, die je moet begrijpen.
Ik had het over de spiegel die brak. Daarin zag ik dat plaatje. Dertien jaar lang. Alleen was dat het plaatje dat klopte? Eigenlijk niet. Hadden we ons daarmee voor de gek gehouden en hadden we niet eerder moeten ingrijpen? We hebben haar gevolgd. Zij had en heeft de regie. Die avond nam ze de regie.
In plaats van een gebroken spiegel kwam er een nieuwe voor in de plaats. Met een nieuw plaatje. Eentje zoals het hoorde te zijn.
Terugkijkend op het verleden zijn er natuurlijk die cliché momenten. Ik sla ze over. Ik heb daar echt geen zin in. Wat telt is die 22 mei, want dat is die avond waarop ze ons vertelde dat ze ons niet teleur wilde stellen. Dat deed ze niet, zo lieten we haar weten. Hoe was dat nu mogelijk? Natuurlijk, het was even aanpassen. Schakelen, wennen. Daar ben ik heel eerlijk in. Alleen, je kind gaat niet dood. Sterker nog: haar transitie begon. Die avond.
Haar transitie begon met iets dat misschien klein lijkt. Lijken is niet hetzelfde als zijn. Vergeet dat nooit. Wat ze die avond zei, was groots en de aanzet tot meer groots. Helaas ook tot het onvermijdelijke. De wachtlijst. De onmenselijke wachtlijst. De wachtlijst die blijkbaar nul politieke prioriteit lijkt te hebben. Anders zou er een speerpunt van gemaakt zijn, toch?
Het verschil tussen sociale- en medische transitie is essentieel om te onderscheiden. Die avond begon haar sociale. Wat mij betreft een volkomen logisch puzzelstukje in haar leven.
10 mei 2022 is niet de dag waarop we met z’n drieën bij de huisarts zaten. Dat was later. Niet veel later. Dat was een van de eerste dingen die we afspraken die avond. Samen met de afspraak over hoe we haar zouden ‘behandelen’ en aanspreken. Pas later volgde het openlijk bekendmaken. Ook daarin pakte ze zelf de regie. Wederom een moedige stap. Dat was in november 2022.
Inmiddels zijn we een jaar verder. Het leven ging verder en soms is het mooi en soms wat minder mooi. Dan heb ik het over de momenten waarop het moeilijk is voor haar als het om de wachtlijst gaat. Die verdomde wachtlijst.
Op 10 mei 2024 wil ik schrijven over 10 mei 2022 en 2023 en dan melden dat er toen nog sprake was van een plaats op de wachtlijst. Dan wil ik schijven over hoe het op dat moment is: kon behandeling. De zorg krijgen waar ze recht op heeft.
Op 10 mei 2022 veranderde er wat en tegelijkertijd ook weer niet. Puzzelstukjes vielen op zijn plaats en er werden noodzakelijke stappen gezet.
Dat was 10 mei 2022. Voor altijd in mijn geheugen.
Dit alles had ik al helemaal verwerkt voordat de uitzending van 9 mei begon. Het doel was om dit alles op 10 mei te plaatsen. De avond van 9 mei was het de avond van de eerste finale van het Eurovisie Songfestival 2023.
“Ga je vanavond weer bepaalde dingen vertellen tijdens de uitzending, zoals vorig jaar? Dan zou ik het deze keer wel graag van tevoren willen weten.” vroeg ik haar. Ze keek me aan, liet de woorden even op haar inwerken en schoot toen in de lach. Volgens haar was dat de beste grap die ze die dag gehoord had. Ik was tevreden.
